«អ្វីទៅជាការពិត?» ហាក់បីដូចជាសំណួរមួយដ៏គួរឲ្យអស់សំណើច។ ចំពោះមនុស្សភាគច្រើនអ្វីទៅជាការពិត? ជាធម្មតាហាក់បីដូចជាច្បាស់ក្រឡែត ដូចជាគ្មានធ្វីគួរឲ្យលំបាកយល់ទាល់តែសោះ ប្រសិនបើនរណាម្នាក់យកសត្វឆ្មាពណ៌ខ្មៅមួយក្បាលបង្ហាញយើងហើយប្រាប់ថា«ជាឆ្មាពណ៌ស» នៅពេលនោះយើងអាចដឹងភ្លាមថា នោះមិនមែនជាការពិតទេ។
ផ្ទុយមកវិញប្រសិនបើគេយកសត្វឆ្មាខ្មៅមួយ ហើយប្រាប់យើងថាជាឆ្មាខ្មៅនោះ យើងអាចមានអារម្មណ៍ដឹងច្បាស់ថា នេះជាការពិត។ ដូច្នេះ «ការពិត» ហាក់បីដូចជាសាមញ្ញមួយក៏ប៉ុន្តែក្នុងភាពជាក់ស្ដែងក្នុងសង្គមមនុស្ស «ការពិត» ពុំមែនជារឿងសាមញ្ញមួយនោះទេ។ បញ្ហាមួយក្នុងរង្វង់ចំណោមបញ្ញាទស្សនវិជ្ជាដ៏ធំធេងបំផុតសម្រាប់មនុស្សគ្រប់ជំនាន់នោះគឺធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេចទើបដឹងថា អ្វីជាការពិតនេះឯង។
ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ទ្រង់ក៏បានទទួលស្គាល់យ៉ាងច្បាស់នូវបញ្ហានេះ។ ព្រះពុទ្ធមានពុទ្ធដីកាប្រៀនប្រដៅថា អ្វីៗដែលមើលនឹងភ្នែកឃើញច្បាស់ក្រឡែតបំផុតក្នុងលោកជាច្រើនដែលមនុស្សលោកបានជួបប្រទះក្នុងជីវិត ហើយតាមធម្មតាយើងមានអារម្មណ៍ថា «មែនទែន» ឬ «ពិត» នោះគឺសុទ្ធសឹងតែជាការស្រមើស្រមៃទាំងអស់ ដែលនាំឲ្យយើងទាំងអស់គ្នាភ័ន្តច្រឡំអំពី «ការពិត» ។
ប្រសិនបើលោកអ្នកឃ្លានអាហារ ឬក៏ប្រសិនបើលោកអ្នកស្រឡាញ់នរណាម្នាក់ ឬ ប្រសិនបើលោកអ្នកបានជួបប្រទះការខឹងក្រេវក្រោធ ឬការស្អប់ខ្ពើមចំពោះ «សត្រូវ» ណាមួយនោះជារឿយៗលោកអ្នកយល់ឃើញថាអារម្មណ៍ទាំងអស់នេះគឺ «ពិត» ព្រោះថាអារម្មណ៍ទាំងនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងអ្វីមួយដែលពិតហើយមានការពិតក្នុងលោក ពីព្រោះមនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែមានអារម្មណ៍បែបនេះ។ ក៏ប៉ុន្តែនេះពុំមែនអ្វីដែលព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ព្រះប្រៀនប្រដៅនោះទេ។ ព្រះពុទ្ធបានបង្រៀនថាអារម្មណ៍បែបនេះបានត្រឹមតែនាំមុខឲ្យមនុស្សឃ្លាតឆ្ងាយពីការយល់ដឹងពិតតែប៉ុណ្ណោះ។ យោងទៅតាមព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ផ្លូវអារម្មណ៍និងការស្រេចឃ្លានរបស់មនុស្សលោកគឺពុំមែនជាផ្លូវនាំរកការពិតឡើយ។ នេះបង្ហាញថា ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់បានយល់ច្បាស់អំពីខ្លឹមសារនៃបញ្ហាថា «អ្វីជាការពិត?» នេះ។
ទស្សនវិទូក្នុងលោក បានស្វិតស្វាញស្វែងរកចម្លើយទៅនឹងបញ្ហានេះ តាមរយៈការស្រាវជ្រាវពីប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោកទាំងមូលដែលបានកត់ត្រាទុក ហើយគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលណាសអស់រយៈពេលរាប់ពាន់ឆ្នាំ នៃការពិតពិចារណាយ៉ាងហ្មត់ចត់ដោយអ្នកប្រាជ្ញដ៏ឈ្លាសវៃបំផុតក្នុងលោក មកទល់នឹងពេលនេះនៅតែពុំមានការឯកភាពគ្នា ដែលមានមូលដ្ឋានរឹងមាំ និងអាចទទួលបានជាសកលថា តើអ្វីប្រាកដដែលជាសារជាតិនៃការពិតនៅឡើ។ មានសាខាប្រវត្តិវិទ្យាមួយហៅថា «ទ្រីស្ដីនៃចំណេះដឹង» ដែលផ្ដោតទៅលើការជជែកវែកញែកពីអ្វីដែលជាការពិត ហើយថាតើធ្វើដូចម្ដេចទើបយើងអាចដឹងថា អ្វីមួយជាការពិតនៅពេលដែលយើងឃើញឬជួបប្រទះ។ មានផ្នែកស៊ើបអង្កេតវិទ្យាសាស្រ្តមួយទៀតហៅថា ទស្សនវិជ្ជានៃវិទ្យាសាស្រ្ត ពីព្រោះអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាច្រើនជឿថា គោលបំណងនៃ
វិស័យវិទ្យាសាស្រ្តទាំងមូលគឺពិតជាគ្មានអ្វីក្រៅពីស្វែង
រកការពិតនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ក៏នៅតែមានការវិភាគវែកញែកដ៏ក្ដៅគគុកមួយអំពីការពិតនៅឡើយ ក្នុងចំណោមអ្នកទស្សនវិទូផ្នែកវិទ្យាសាស្រ្តទាំងនោះ។ ហើយ
បញ្ហានេះនៅតែជាការពិភាក្សាដ៏ស្មុគស្មាញមួយ។
ជនជាតិក្រិចកាលពីសម័យបុរាណ បានប្ដេជ្ញាយកចិត្តទុកដាក់ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ទៅលើចំណោទបញ្ហាថាអ្វីទៅជាការពិត? ហើយអរិយធម៌របស់ជនជាតិក្រិច គឺជាអរិយធម៌ដំបូងគេបង្អស់ក្នុងលោកនេះដែលបានកត់ត្រាយ៉ាង
ប្រុងប្រយ័តុ្ននិង ល្អិតល្អន់នូវរាល់គំនិត និងការពិភាក្សារបស់ខ្លួនអំពីបញ្ហានៃការពិតនេះ។ អ្នកទស្សនវិទូជនជាតិក្រិចដ៏ល្បីល្បាញបំផុតគឺលោកអារីស្តូត ដែលបានប៉ុនប៉ងចាប់យកផ្នែកមួយនៃចំណោមបញ្ហានៃការពិតមកដោះស្រាយបង្ហាញ។
លោក អារីស្ដូត បានរិះរកឃើញប្រព័ន្ធ «តក្កវិជ្ជា» មួយ។ គាត់បានចាប់ផ្ដើមដោយសំណើដែលបង្ហាញ
ភស្ថុតាងច្បាស់បំផុតដោយខ្លួនឯងគឺ «វត្ថុមួយមានតម្លៃស្មើនឹងខ្លួនឯង»។ ទំនាក់ទំនងនេះត្រូវបានហៅថា «អត្តសញ្ញាណ» ហើយអាចត្រូវបានឆ្លុះបញ្ចាំងក្នុងទម្រង់ជានិមិត្តសញ្ញា «ក ស្មើ នឹង ក»។ ចេញពីការអង្កេតក៏ងាយស្រួលបំផុតនេះ
អារីស្តូតបានបន្តរិះរកបង្កើតប្រព័ន្ធតក្កវិជ្ជានេះ ជាឧទាហរណ៍ យើងអាចបង្កើតសមភាព «តក្កភាព» ឬ «ទំនាក់ទំនងកត្ក»។
ឧទាហរណ៍នៃតក្កភាព ដែលមានជាយូរលង់ណាស់មកហើយនោះគឺ «មនុស្សទាំងអស់ស្លាប់។ សូក្រាត គឺជាមនុស្ស។ នាំឲ្យសូក្រាតត្រូវតែស្លាប់។» ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រសិនបើយើងផ្លាស់ប្តូរសមភាពនេះតែបន្តិច ហើយជំនួសវិញដោយ «សំណើរថា មនុស្សទាំងអស់ស្លាប់ សូក្រាតគឺជាមនុស្ស ដូចច្នេះសូក្រាតត្រូវតែស្លាប់ជាការពិត» នៅពេលនោះ យើងនឹងឃើញមានបញ្ហា។ សំណើទី២នេះ បើនិយាយឲ្យលម្អិតទៅលើន័យគឺការដាក់ឈ្មោះឲ្យខុស ដែលជាមូលហេតុនាំឲ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ។ បើនិយាយឲ្យត្រឹមត្រូវប្រាកដ តក្កភាពអំពីការស្លាប់របស់
សូក្រាត គឺមិនមែនមានឈ្មោះថាជា «ការពិត Truth» ទេ ប៉ុន្តែមានឈ្មោះថា «មានន័យ Valid»។ សំណើរដែលមានន័យ គឺជាសំណើដែលក្នុងនោះពុំមានភាពមិនត្រឹមត្រូវគ្នាលើតក្កភាព ឬភាពផ្ទុយគ្នាខាងក្នុងសំណើរនោះ។
ភាពខុសប្លែកគ្នារវាង «ការពិត» និង «មានន័យ» បានបង្កើតឲ្យមានបញ្ហាជាច្រើន ក្នុងចំណោមប្រភេទមនុស្សដ៏ឆ្លាតវៀងវៃជាច្រើន អស់រយៈពេលដ៏យូរលង់ណាស់មកហើយ។ ភាពខុសប្លែកគ្នានេះ អាចត្រូវបានប្រទះឃើញនៅក្នុងប្រវត្តិនៃសាខាគណិតវិទ្យា ហៅថាធរណីមាត្រ។ ទស្សនវិទូជនជាតិក្រិចនាសម័យបុរាណម្នាក់ទៀត ឈ្មោះ
អុឺគ្លីត បានបង្កើតប្រព័ន្ធគណិតវិទ្យាមួយពាក់ព័ន្ធទៅនឹង បន្ទាត់មុំគម្លាត ចន្លោះបន្ទាត់ពីលក្ខណៈពិសេស និង រាង ដែលកើតចេញពីការផ្គុំបន្ទាត់។ ប្រព័ន្ធធរណីមាត្រនេះនៅតែជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់ការបង្រៀននៅតាមសាលាគ្រប់ទីកន្លែង ទូទាំងពិភពលោកអស់រយៈពេល្ត២៣០០ឆ្នាំ បន្ទាប់ពី គាត់បានច្នៃប្រឌិតប្រព័ន្ធនេះ។ អុឺគ្លីត គឺជាអ្នកប្រាជ្ញដើរតាមគន្លងរបស់អារីស្តូត ហេតុដូចច្នេះហើយ គោលការណ៍ធរណីមាត្ររបស់អុឺគ្លីត ត្រូវបានបង្កើត ហើយអនុវត្តទៅតាមក្បួនច្បាប់នៃតក្កភាពរបស់អារីស្តូត។ ជាឧទាហរណ៍សំណើរថា «នៅក្នុងត្រីកោណប្រភេទណាក៏ដោយ មុំពីរបូកចូលគ្នាត្រូវតែតិចជាងមុំកែងពីរ» ពីព្រោះថាសំណើនេះ ដែលជាការពិតតាមតក្កវិជ្ជាឥតខ្ចោះបានដើរតាមក្បួនច្បាប់នៃតក្កភាពរបស់អារីស្តូត។ អុឺគ្លីតជឿថា ប្រព័ន្ធនេះបានពិពណ៌នាអំពីការពិតរបស់ធម្មជាតិ ដែលគ្មាននរណាអាចផ្លាស់ប្តូរបាន។ ក៏ប៉ុន្តែជំនឿរបស់អុឺគ្លីតប្រែជាពុំសូវត្រឹមត្រូវឡើយ។
ជាច្រើនសតវត្សន៍ក្រោយមក អ្នកប្រាជ្ញគណិតវិទ្យាមួយក្រុមរួមបញ្ចូលទាំង ឡាបាឆេវស្គី Labachevsky បូលីយ៉ា
Bolyai ហ្គោស Gauss និង រៀម៉ាន់ Riemann បានបង្កើតផ្នែកមួយនៃគណិតវិទ្យា ដែលឥលូវនេះហៅថា ធរណីមាត្រមិនអុឺគ្លីត។ នៅក្នុងប្រព័ន្ធធរណីមាត្រទាំងនេះ សំណើរបស់អុឺគ្លីតមួយចំនួនពុំពិតទាំងអស់ទេ! បើធ្វើការប្រៀបធៀបទៅនឹងទ្រឹស្តីអារីស្តូត នៅក្នុងធរណីមាត្រមិនអេគ្លីតអាចទាញថា «ក មិនស្មើនឹង ក» ទេក្នុងករណីមួយចំនួន។ ការអះអាងបែបនេះនាំឲ្យមានការពិភាក្សាដែលពិបាកនឹងរកដំណោះស្រាយថា តើធរណីមាត្រមួយណា«ពិត»ធរណីមាត្រអុឺគ្លីតឬធរណីមាត្រមិនអុឺគ្លីត? ដោយហេតុថា បញ្ហាបែបនេះលេចឡើងជាញឹកញាប់ទ្វេលំបាកនេះ បណ្តាលឲ្យមានការភ័ន្តច្រឡំណាស់ ពីព្រោះថាសំណួរខាងលើនេះជាសំណួរដែលត្រឹមត្រូវ។ ចម្លើយគឺថាពុំមានធរណីមាត្រណា «ពិត» នោះទេ។ ប៉ុន្តែចំពោះប្រព័ន្ធតក្កនិងប្រព័ន្ធធរណីមាត្រត្រូវបានហៅថា «មានន័យ» ពីព្រោះថាក្បួនច្បាប់របស់ប្រព័ន្ធធរណីមាត្រនេះ គឺមានភាពសមភាពត្រូវគ្នាទាំងអស់។ «មានន័យ» គឺសំដៅតែទៅលើភាពត្រឹមត្រូវគ្នាខាងក្នុងទំនាក់ទំនងតក្ក ក្នុងចំណោម ឬរវាងសំណើទាំងឡាយ។ ផ្ទុយទៅវិញ «ការពិត» សំដៅទៅលើទំនាក់ទំនងមួយរវាងអំណះអំណាងជាភាសាមួយទៅនឹងភាពជាក់ស្តែងតាមការអង្គេត និងការពិសោធន៍ជាសត្យានុម័ត។
(តទៅលេខក្រោយ)a
Related Posts
- December 19, 2022
- January 10, 2023
- January 20, 2023
July 19, 2022
